‘Bangweulu’ betekent ‘de plaats waar het water de lucht ontmoet’. Dit wordt veroorzaakt doordat het bij Lake Bangweulu moeilijk is de horizon te zien. Ontdek tijdens een avontuurlijke individuele safari reis op maat door Zambia de ongereptheid van Lake Bangweulu en ga op zoek naar de bedreigde Shoebill ooievaar.

Neem contact met ons op voor een individueel safari ontwerp op maat naar Lake Bangweulu.

Bangweulu Wetlands

In het hart van Zambia bevinden zich de spectaculaire Bangweulu Wetlands, een enorme overstromingsgebied met eilanden, rietbedden, overstroomde en ondiepe lagunes, die vergelijkbaar zijn met de Okavango Delta van Botswana. Het grote Bangweulu bassin, wat bestaat uit Lake Bangweulu en een groot wetland gebied, ligt in een ondiep dal in het centrum van een oud cratonisch platform, het Noord-Zambiaanse plateau. Het bassin wordt gevuld met water uit 17 rivieren, maar er is maar één rivier, de Luapula, waardoor het water het bassin verlaat.

Visserij

Lake Bangweulu wordt hoofdzakelijk gebruikt voor de visserij. Er zijn tot nu toe weinig toeristische ontwikkelingen. Vooralsnog is dit een interessante tussenstop voor de onverschrokken self-drive reiziger of backpacker. De vis die hier vooral gevangen wordt zijn Cychlids (brasem, tijgervis, gele buik) en meerval. Ongeveer 57.000 ton vis worden jaarlijks uit het meer gevist. Hoewel de visstanden niet in gevaar zijn, worden de vangsten toch minder zeker die van de favoriete soorten vis. De visserij van Bangweulu is belangrijk voor Zambia. Er is hier een behoorlijke bevolkingsdichtheid ontstaan en commerciële visserij zich hier heeft gevestigd. Niettemin is de visserijsector economisch nog niet goed ontwikkeld. Er zijn namelijk onvoldoende controles en hierdoor wordt zowel de duurzaamheid als de winstgevendheid van deze industrie bedreigd. Veel van de vissers ruilen hun vangsten voor essentiële producten. Samfya is de grootste stad aan het meer, rond 1950 ontstond hier dit vissersdorp. U kunt hier zowel basisbenodigdheden als verse vis krijgen. Er is een postkantoor, een kliniek en voldoende brandstof.

Lokale bewoners

De huidige bewoners van de Noordelijke Provincie zijn afstammelingen van emigranten uit het Congo-bassin. De eerste bewoners werden de Batwa of Wild Men genoemd door de latere emigranten. Vroeger bewoonden zij de eilanden in tijdelijke behuizingen rond de samenloop van de Chambesi rivier met de Luapula Rivieren en leefden van de vissenvangst en de jacht. Vandaag de dag zijn ze opgenomen in de omliggende stammen die permanente dorpen bouwen en dezelfde Bemba-taal spreken.

Seizoenen

In het regenseizoen, tussen november en maart, stroomt het water het bassin in (een gemiddelde jaarlijkse neerslag van ongeveer 1.200 mm). Maar 90% van het regenwater komt in het bassin, de rest verdampt onderweg. Het gevolg hiervan is dat het waterpeil in het midden van het bassin varieert tussen 1 à 2 meter, waardoor het water tot 45 kilometer buiten het bassin overstroomt. Het zijn deze seizoensgebonden stijgingen en dalingen van het water, die het leven in de moerassen bepalen. De mens leeft al honderden jaren in de omgeving van het moerasgebied, aangezien het altijd een rijke voedselbron is geweest, maar het gebied is zo ongelooflijk groot, dat het overvloedige wildlife hier ook nog prima voedsel vindt.

Tijdens de regen (november tot maart) zijn er veel insecten, maar het vogelleven is fenomenaal. Alle uitstapjes in en om de moerassen gaan per boot. De Chimbwe floodplain loopt vol met water en is het onmogelijk om naar Shoebill Island Camp te rijden. Er is een verhoogde dijk die het laatste dorp voor de floodplain, Muwele, met Chikuni verbindt. Een kleine bananenboot wordt gebruikt om het camp van Chikuni te bereiken, een reis van 4 km door lang gras en riet.

Afhankelijk van de omvang van de regenval in de zomer, kan er ongeveer vanaf eind april weer met een 4×4-voertuigen naar het camp gereden worden. Het is dan mogelijk om de zwarte lechwe op korte afstand te observeren en ook een andere verhoogde dijk te bereiken die naar Shoebill camp leidt. In juni / juli is veel van de vloedvlakte droog en is de lechwe dichter naar het permanente moeras en Shoebill Camp getrokken. Ook wordt het mogelijk om wandelingen vanuit het kamp te ondernemen, en te vreemde gevoel te ervaren wanneer je op de drijvende matten loopt van vegetatie die rond de open wateren groeit. Terwijl het aantal vogels rond deze tijd van het jaar nog steeds groot is, valt het aantal soorten terug bij het vertrek van de zomermigranten.

In Augustus (wintertijd) zijn de dagtemperaturen aangenaam en kan het ’s nachts extreem koud zijn, waarbij de temperatuur tot onder het vriespunt kan dalen.

De moerassen zijn een beschermd wetland gebied, onder het internationaal Ramsar-verdrag. Het gebied is ecologisch zeer gevoelig en wanneer de vloedvlaktes droog zijn moet men voorzichtig zijn wanneer men daar auto rijdt. Blijf op de bestaande sporen en rijdt zo min mogelijk.

Lake Bangweulu wildlife

Een van de redenen om naar de Bangweulu Wetlands te gaan zijn de oneindige vlaktes. U kunt eindeloos ver kijken. Het vogelleven is prachtig en de duizenden duizenden inheemse Black lechwes, zijn onvergetelijk. De vlaktes zijn enkele kilometer breed en bevinden zich aan de buitenrand van het permanente moeras. Deze liggen voor een periode van 3 to 6 maanden een paar centimeter onderwater, afhankelijk van de omvang van de zomer regenval. Uniek voor de vlaktes van de Bangweulu Swamps is de waterliefhebbende Black lechwe, die in grote kuddes (tot 10.000 dieren) voorkomen. De verlegen maar aantrekkelijke sitatunga, Tragelaphus spekei, heeft zich meer aangepast aan de dichte vegetatie. Zij hebben hoeven die speciaal zijn aangepast om op de dikke matten van drijvende vegetatie te kunnen lopen. Deze antilopen zijn goede zwemmers en kunnen het grootste deel van de dag in water doorbrengen.

Een andere bewoner van de Bangweulu Wetlands is de Oribi, een verlegen en kleine antilope soort, geniet van de lange grassen en kan vaak in de late namiddag gespot worden wanneer kleine groepen samenkomen om te eten. De gebieden rondom de termietenheuvels, die kenmerkend zijn voor de moerassen, is een gunstige leefomgeving voor de tsessebe, de snelste antilope ter wereld. Zij kunnen in kuddes van meer dan honderd stuks voorkomen. In de bossen worden vaak de common duiker and reedbuck gespot. Minder vaak de roan antiloop, de wilde hond en de vervet apen, evenals kleinere meer nachtelijke zoogdieren zoals mongooses en bushpigs.

Tot vroeg in de jaren tachtig waren er leeuwen in de moerassen die op de lechwe en sitatunga jaagden. Maar door de toename van menselijke activiteiten aan de rand van het moeras, zijn leeuwen helaas verjaagd. Hoewel ze zelden worden gezien, zijn er nog wel luipaarden. hyena’s en jackalzen. Later in het jaar, wanneer het overstromingswater is teruggetrokken, komen de buffels en in mindere mate de olifanten naar het gebied om op de overvloedige graslanden te grazen. Vele krokodillen en nijlpaarden leven in de permanente waterkanalen en eten het papyrus riet.

Lake Bangweulu vogels

De ondiepe wateren van de Bangweulu Wetlands bieden ideale voedingsgronden voor grote aantallen inheemse vogels en talrijke zomermigranten, velen die de lengte van Afrika hebben afgelegd om hier te overwinteren. White en pink backed pelicans, wattled cranes, white storks saddle billed storks, spoonbills en de ibises en kleine vogeltjes, zijn prachtig om te aanschouwen zeker wanneer het water rijk is aan kleine vis, garnalen en slangen.

Andere vrij zeldzame vogels die redelijk veel te zien zijn in de omgeving zijn onder meer de swamp fly-catcher, marsh tchagra, marsh whydah and the white cheeked bee-eater. De ground hornbill and Denham’s bustard zijn ook regelmatig te zien, zij zoeken het grasland af naar grote insecten.

Op de vloedvlaktes leven vele vogels, waaronder pratincoles, ruff by the thousand, crowned cranes, Montagu’s and Pallid Harriers. In de ondiepere wateren leven eenden, ganzen, jacanas, spoonbills, pelikanen en soms flamingo’s. Andere vogels zijn de slatey egret, black egret en de goliath heron. Kijk ook uit naar de swamp fly catcher, white cheeked bee-eater en de rosy breasted longclaw. Hier met de wetlands, graslanden en bossen in de nabijheid is een grote verscheidenheid aan vogels in een relatief klein gebied te zien. Tot nu toe zijn er bijna 400 soorten waargenomen.

Shoebill ooievaar

Eén van de meest zeldzame en exclusieve vogels in Afrika, de shoebill ooievaar, leeft in de Bangweulu Wetlands, één van hun laatste overblijvende habitats. In de eerste maanden na de regen is deze vreemd uitziende vogel regelmatig te zien aan de rand van de permanente moerassen en de vloedvlaktes.

Vegetatie

De hoger gelegen gebieden rond Lake Bangweulu worden gedomineerd door miombo woodland met af en toe dambos. De vloedvlakte zelf wordt gedomineerd door graslanden die variëren in samenstelling afhankelijk van de diepte en de duur van de jaarlijkse overstroming. Over het algemeen bestaan de moerassen uit open watergebieden, omringd door permanente dichte randen van Papyrus-gras en Phragmites-riet die alleen door ondiepe kano’s toegankelijk zijn via een ingewikkeld netwerk van smalle kanalen. Daarentegen zorgen de tijdelijke overstromingen, graslanden en bossen voor een groot aantal soorten vegetatie. Hierdoor is er een grotere diversiteit aan vogels en diersoorten die op verschillende momenten van het jaar deze gebieden bewonen.

Talrijke termietheuvels zijn verspreid over een breed gebied. Ze zijn zo kenmerkend voor deze omgeving dat Livingstone de Bangweulu Floodplain ooit beschreef als ‘een wereld van water en mieren.’ Deze opgeworpen heuvels fungeren als kleine veilige eilandjes bij overstromingen. Dieren laten hier ook zaden achter van verschillende boomsoorten en zo onstaan er bomen op de termiet heuvels. Na verloop van tijd zijn deze bomen goed geworteld en ontstaat er een klein bos. Goede voorbeelden hiervan zijn waterbessen, Syzygium cordatum, Kustelia Africana en verschillende vijgen.

African Parks Foundation

Om deze unieke habitat en het wild te behouden, heeft de African Parks Foundation in 2008 het beheer van het gebied overgenomen, in samenwerking met de lokale gemeenschappen. Ze beschermen het gebied niet alleen tegen stroperij en uitputting van alle beschikbare bronnen, maar stimuleren ook toerisme naar het gebied, zodat anderen ook van de Bangweulu swamps kunnen genieten. African Park Foundation werkt samen met seizoensvissers, wiens levensonderhoud afhankelijk is van de visserij en de lokale gemeenschap om het gebied te verbeteren en te beschermen.

Shoebill bij Bangweulu Wetlands Zambia
Shoebill bij Bangweulu Wetlands Zambia
Red Lechwes in sunset, Bangweulu Swamps, Zambia
Red Lechwes in sunset, Bangweulu Swamps, Zambia
Lake Bangweulu Wattled kraanvogels
Lake Bangweulu Wattled kraanvogels
Bangweulu Wetlands uit de lucht Zambia
Bangweulu Wetlands uit de lucht Zambia